Ouwerkerk-van Broekhoven
Het leenstelsel
Hofstede 'de Houck' of 'de Hoeck' onder Almkerk was een leen van de ridderhofstad Hodenpijl.
Het leenstelsel in West-Europa heeft zich ontwikkeld in de middeleeuwen. De koning of keizer gaf tijdelijk grond aan een leenman (beneficium). De leenman stelde zich in ruil daarvoor onder diens gezag en verplichtte zich tot trouw, gehoorzaamheid en dienst aan de koning of keizer (vazalliteit). Met name na de periode van Karel de Grote, toen het centrale gezag zwakker werd, groeide het leenstelsel uit tot een instelling die de gehele organisatie van de maatschappij beheerste. Veel leenmannen breidden in deze tijd hun macht zodanig uit, dat zij behalve grond ook andere rechten die normaal aan de overheid toekwamen, in leen kregen, bijvoorbeeld het recht om belastingen te innen of om de rechtspraak uit te oefenen. Op deze wijze kregen hertogen, graven en bisschoppen overheidsgezag in handen, waarmee zij op hun beurt weer anderen beleenden, met als gevolg een netwerk van leenmannen en achterleenmannen, met als opperste leenheer aan de top van de pyramide, de koning of keizer. Op den duur werden de lenen vererfbaar. De verhouding leenheer-leenman veranderde daardoor zodanig dat de leenmannen zich langzamerhand ontwikkelden tot soeverein landsheer, onafhankelijk van de vorst. Eenmaal soeverein vorst binnen hun territorium deden de landsheren hetzelfde wat vroeger de koning/keizer had gedaan. Zij stelden plaatsvervangers aan in de vorm van baljuwen en schouten, belast met wetgeving, rechtspraak en bestuur binnen een bepaald gebied.(BHIC)
Jan Cornelis Nanninghe VAN OUWERKERK, zoon van Cornelis Nannighe VAN OUWERKERK en Maijken Stoffels BUERMAN, werd geboren omstreeks 1594 in Almkerk en is overleden omstreeks 1659 ongeveer 65 jaar oud.
Jan Cornelis was landbouwer.
Hij was President en Schout van het ambacht Almkerk en in 1628 was hij Heemraad van het Dijkheemraad Land van Altena ¹.
De dijkheemraad was het dagelijks bestuur van het waterschap en werd gekozen door de ingelanden (stemgerechtigden van het gebied)
Jan was gegoed (welgesteld) in de banne (rechtsgebied) van Uppel (3 km ten noorden van Almkerk)
Jan was een belangrijk man in de regio. Dat blijkt ook wel aan de hoeveelheid van gevonden aktes met zijn naam en zegel.
Door zijn huwelijk met Lijske Antonysdr Uythoven, zijn tweede vrouw, krijgt Jan banden met een oude adellijke familie: de familie van Clootwijck (zie stamregister van Clootwijck).
Lijske was mede-eigenaar van hofstede 'de Houck' of 'de Hoeck' onder Almkerk, een leen van de ridderhofstad Hodenpijl6.
De oudste zoon van Jan, Nanningh Jans trouwt met de jongste dochter van Lijske, Adriaantje Adriaens van Clootwijck.
Informatie en aktes:
Opmerkin: Lijske hertrouwde (na 1639) met Jan Cornelise van Ouwerkerk die eerder getrouwd was met Bastiaans dochter en reeds een zoon had: Nanning Jans van Ouwerkerk.
Compareerde etc. Willem Barentsz. [en] Jan Cornelis Nanningen, beijde wonende tot Almkerck, Jan Corstiaensz. de Groot, schout aldaer, Jan Anthonisz. van Wevelinchoven, Eeuwith Blommert, Govert [-van Slingerlant-] Adriaensz. van Slingelant, mitsg[ader]s [marge: den voorn. Govert van Slingelant als mede vervangende ende hem sterck maekende mitsg[ader]s de rato caverende voor Dirck van Slingelant, Mr., ende Franchois Snoeck, sijnen broeder en swager respective] allen wonende tot Gorinchem [-Hendr.-] [-Peetersz. schout van Slewijck-]. Ende verclaerden t'samen ofte elcx int bysonder geconstitueert ende machtich gemaeckt te hebben gel[ijk] zijl[ieden] comp[aranten] zijn doen[de] bij desen d' Heere ?en? Johan van den Andel, docter in de rechten ende a[?dvocaa?]t voor den Hoove van Hol[lan]t, omme uijt haer comp[arant]en name ende van haren twegen waer te nemen ende te defenderen soodanigen saeke als henl[ieden] bij de erffgen. van d'heer pensionaris Weeresteijn za. soude mogen worden aengedaen, ter saecke de voorn. erffgen. Sustineren dat de voorn. comp[aranten] gehouden souden weesen tot de hoeve genaempt de hooge Coppel te betalen het dijckgelt tegen sevenendertich mergen daer nochtans de voorss. hoeve henl[ieden] aen partijen niet grooter is vercocht als XXXIIII mergen III hont lants, daerinne als oock inde saecke daer bij henl[ieden] de cooppen[ningen] vande selve hoeve werden geeijscht alle termijnen in rechten waer te nemen tot sententie ?diffinckyff? toe, daer van soo zijnen goeden raedt gedragen sal te appelleren ende general[ijk] inde verss. saecke alles te doen wes zij comp[arant]en selfs present sijnde soude connen ofte vermogen te doen, met macht omme een ofte meer procureurs ad lites te mogen substitueren, ratificerende ende approberende inde alle 't geene bij den voorn. van[den] Andel, ofte sijnen gemachtigchde alrede inde voorss. saeke soude mogen gedaen ofte verricht sijn. Belovende alle 't selven van waerden te houden ofte doen houden onder verbant als naer rechten.
-Willem Berntsz. -J. Cor. -J. d. Groot -Jan van Wevelinchiven
-Eeuwout Blommert -Govert van Sling[elant] -A. van Slingelant
-H. v. Ruymschootel[?] -Henderick C?odte Coninck
-Mij pres[ent] Marcelis van Osch, 1642 -Claes Prisen Voscu??.
(R.A. Almkerk, inv.nr. 12, fol. 477, 2-8-1650);
(Archief Heerlijkheid Emmichoven, repertorium der leenen, pag. 41, 18-11-1654);
(R.A. Almkerk, inv.nr. 12, 13-1-1655);
(R.A. Almkerk, inv.nr. 12, fol. 362, 7-5-1667)²
Jan trouwde met NN BASTIAENSDR, dochter van Bastiaen en Onbekend, in 1615 in Almkerk.2 NN werd geboren omstreeks 1595 en is overleden in 1638 ongeveer 43 jaar oud.
Zij hebben vijf kinderen: Nanningh Jans, Aert Jansz Nanning, Cornelis Jansz, Bastiaan Jansz Nanningen en Hendrik Janse Nanninge.
De kinderen:
Nanningh Jans OUWERKERK werd geboren omstreeks 1615 in Almkerk en is overleden in 1662 ongeveer 47 jaar oud.
Nanningh trouwde met Adriaantje Adriaens VAN CLOOTWIJCK, dochter van Adriaaen Dirckz "de Jonge" VAN CLOOTWIJCK en Elisabeth Antonysdr "Lijske" UYTHOVEN, vóór 1645 in Almkerk. Adriaantje werd geboren omstreeks 1620.
Zij hebben drie kinderen: Adriaen Nanning, Jan Nanninghs en Cornelis Naningen.
Aert Jansz Nanning VAN OUWERKERK werd geboren omstreeks 1615 in Almkerk.
Aert trouwde met een onbekend persoon.
Hij heeft vier kinderen: Neeltje Aartsen, Jan Aerts, Johannes Aartsen en Arjaentje Aertsen.
Over de geboortedatum van Aert bestaat onzekerheid. Rond 1615 of rond 1625, beide data worden genoemd. Hij is dus de 2e of 5e zoon.
De oudste zoon van Aert, Jan Aerts Ouwerkerk, vertrekt naar Goudriaan. Zijn nageslacht strijkt neer rond Goudriaan en Bergambacht. Ze bezaten slagerijen (oa in Ammerstol).
Cornelis Jansz VAN OUWERKERK werd geboren omstreeks 1620.
Cornelis had een relatie met iemand vóór 1645.
Hij heeft twee kinderen: Hendrick Cornelisz en Jan Cornelis.
Bastiaan Jansz Nanningen VAN OUWERKERK werd geboren omstreeks 1620.
Bastiaan trouwde met Anneke Adriaensdr. VERSTER op 13 oktober 1641 in Capelle (NB).6 Anneke werd gedoopt op 22 september 1609 in Capelle (NB).
Zij hebben drie kinderen: Joachim Bastiaansz "Jochem," Hendrik Bastiaansz en Sijtje Bastiaansdr.
Hendrik Janse Nanninge VAN OUWERKERK werd geboren omstreeks 1625 in Almkerk en is overleden in 1656 in Almkerk ongeveer 31 jaar oud.
Hendrik trouwde met Sophia DE GROOT. Sophia is overleden na 1693.
Zij hebben één zoon: Jan Hendricks.
Hendrik Jansz van Ouwerkerk(1680-1718), een kleinzoon, was schepen van Emmikhoven en Waardhuizen. Hij trouwt in 1709 met Adriaentje Ouwerkerk genaamd van Clootwijck,(±1684), dochter van Adriaen Nanning (Ouwerkerk) van Clootwijck en Engeltje Joosten van Veen.
Jan trouwde vervolgens met Elisabeth Antonysdr "Lijske" UYTHOVEN, dochter van Anthonij UYTHOVEN en Trijntke JACOBS, na 1639. Lijske is overleden vóór 1654. Haar roepnaam was Lijske.
Jan trouwde vervolgens met Adriaentje Willems MULDER, dochter van Willem MULDER en Onbekend, in 1654.2 Adriaentje is overleden vóór 7 mei 1667.
Bronvermeldingen
1. van de Koppel-Mijnlieff.
2. Kwartiestaat Both-Wilhelm.
3. historische ontwikkeling "Clootwijck".
4. Gorinchem NA3974.
5. RA Almkerk.
6. Een honderdtal Ned. Families door Maris.
7. Oud Rechterlijk Archief Almkerk no 1